ISO Sertifikatı, bir müəssisənin beynəlxalq qəbul edilmiş standartlara uyğun şəkildə istehsal etdiyini, xidmət göstərdiyini və ya idarəetmə sistemlərini müəyyən keyfiyyət meyarlarına əsasən idarə etdiyini təsdiqləyən rəsmi bir sənəddir. ISO (International Organization for Standardization) – Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatı, 1947-ci ildə yaradılmış, mərkəzi İsveçrənin Cenevrə şəhərində yerləşən və 160-dan çox ölkənin üzv olduğu bir standart hazırlama təşkilatıdır. ISO standartları keyfiyyət idarəçiliyindən ətraf mühitin idarə olunmasına, informasiya təhlükəsizliyindən əməyin mühafizəsi və təhlükəsizliyinə qədər bir çox sahədə müəyyənləşdirici qaydalar və tətbiqlər təqdim edir. ISO sertifikatları, müəssisənin məhsul və ya xidmətinin müəyyən texniki və keyfiyyət tələblərinə cavab verdiyini göstərir. Bu sertifikata sahib olmaq milli və beynəlxalq bazarlarda rəqabət üstünlüyü təmin etməklə yanaşı, müştəri etibarı və korporativ nüfuz baxımından da böyük əhəmiyyət daşıyır.
Beynəlxalq Sertifikatlaşdırma Nədir?
Şirkətlər niyə beynəlxalq sertifikatlaşdırmaya ehtiyac duyur?
Bu gün rəqabət təkcə yerli səviyyədə deyil, qlobal miqyasda da aparılır və bu baxımdan şirkətlərin beynəlxalq səviyyədə qəbul olunmuş standartlara uyğunlaşması çox vacibdir. Beynəlxalq sertifikatlaşdırma müəssisələrin məhsul və ya xidmətlərini yalnız daxili bazara deyil, həm də ixrac bazarlarına təqdim etməsinə imkan yaradır. Xüsusilə keyfiyyət, təhlükəsizlik və ətraf mühit kimi kritik sahələrdə etibarlı olan sertifikatlar vasitəsilə müəssisələr həm hüquqi tələbləri yerinə yetirir, həm də müştəri etimadını qazanır. Bundan əlavə, dövlət tenderlərində iştirak etmək, iri korporativ müştəri şəbəkələrinə daxil olmaq və ya tərəfdaşlıqlar qurmaq istəyən şirkətlər üçün bu sertifikatlar çox zaman ön şərt olaraq tələb olunur.
Ən çox tələb olunan sertifikat növləri hansılardır?
Ən geniş yayılmış və tələb olunan sənəd ISO 9001 Keyfiyyət İdarəetmə Sistemidir. Bu sənədi ISO 14001 Ətraf Mühit İdarəetmə Sistemi, ISO 45001 Əməyin Mühafizəsi və Təhlükəsizliyi İdarəetmə Sistemi, ISO 27001 İnformasiya Təhlükəsizliyi İdarəetmə Sistemi və ISO 22000 Qida Təhlükəsizliyi İdarəetmə Sistemi izləyir. İxracla məşğul olan müəssisələr üçün CE Sertifikatı və FDA qeydiyyatı kimi texniki uyğunluq sənədləri də böyük əhəmiyyət daşıyır. Sektor fərqləri nəzərə alınaraq, tibbi cihazlar, kosmetik məhsullar, qida, tekstil və proqram təminatı kimi sahələrdə müxtəlif sertifikatlaşdırma proseslərinə ehtiyac duyulur.
Sertifikatlaşdırma Şirkətlərə Nə Qazandırır?
Sertifikatlı şirkətlər bazarda necə fərqlənir?
Beynəlxalq keçərliliyə malik sertifikata sahib olan şirkətlər bazarda əhəmiyyətli bir fərq yaradır. Xüsusilə keyfiyyət, ətraf mühitə həssaslıq və informasiya təhlükəsizliyi kimi sahələrdə sertifikatlı olmaq brend dəyərini artırır. Potensial müştərilər, təchizatçılar və ya investorlar sertifikatlı şirkətlərin daha sistemli, davamlı və etibarlı olduğuna inanırlar. Bu isə tender proseslərində və rəqabət şəraitində müəssisəyə konkret üstünlüklər təmin edir.
Sertifikatlaşdırma müştəri etimadı və brend imicinə necə töhfə verir?
Bir şirkətin beynəlxalq bir standarta uyğun sertifikatlaşdırılmış olması müştəri baxımından keyfiyyət zəmanəti mənasını verir. Xüsusilə şüurlu istehlakçılardan ibarət bazarlarda bu cür sənədlər məhsul və ya xidmətin seçilməsində birbaşa təsir göstərə bilər. Bundan başqa, sertifikat şirkətin korporativ imicini dəstəkləyir; müştəri münasibətlərində şəffaflıq, etibar və davamlılıq prinsiplərinə sadiq olduğunu göstərir. Bu isə uzunmüddətli brend sadiqliyini artıran bir faktordur.
ISO Sertifikatları Hansı Sahələrdə Məcburidir?
Sektor üzrə ISO sertifikatı tələbləri
ISO sertifikatları hər sektorda eyni səviyyədə məcburi deyil. Lakin bəzi sahələrdə bu sertifikatlar qanuni öhdəlik və ya tender şərti halına gəlmişdir. Məsələn, tikinti, enerji, qida, tibbi cihazlar, avtomobil sənayesi və səhiyyə kimi sahələrdə ISO sertifikatları tez-tez ilkin şərt kimi tələb olunur. ISO 13485 tibbi məhsullarda, ISO 22000 qida istehsalında, ISO 45001 isə əməyin mühafizəsi sahəsində xidmət göstərən şirkətlər üçün vazkeçilməzdir. Eyni zamanda, bir çox dövlət və özəl sektor tenderlərində iştirak etmək üçün ən az ISO 9001 Keyfiyyət İdarəetmə Sistemi sertifikatına sahib olunması gözlənilir.
ISO sertifikatı alınmasa hansı çətinliklərlə qarşılaşa bilərsiniz?
Lazımi sahələrdə ISO sertifikatı olmadan fəaliyyət göstərmək şirkətin hüquqi problemlərlə üzləşməsinə səbəb ola bilər. Eyni zamanda bu vəziyyət müştərilərin və iş tərəfdaşlarının etibarını poza bilər. Keyfiyyət və təhlükəsizlik baxımından şübhə doğuran şirkətlər bazarda rəqiblərinə nisbətən geri qalır. Bəzi hallarda ISO sertifikatı olmadan istehsal edən müəssisələrin məhsulları yoxlamaya tuş gələ, bazardan geri çağırıla və ya ixrac zamanı maneələrlə qarşılaşa bilər. Buna görə də, sertifikatsız olmaq təkcə rəqabət gücünü deyil, həm də işin davamlılığını mənfi təsir edə bilər.
CE Sertifikatı İxrac Üçün Niyə Kritikdir?
CE sertifikatı olmayan məhsullar Avropa bazarında satıla bilərmi?
CE (Conformité Européenne) işarəsi məhsulun Avropa Birliyinin texniki tənzimləmələrinə və təhlükəsizlik standartlarına uyğun olduğunu göstərir. Bu işarə, xüsusilə oyuncaqlar, elektronika, tibbi cihazlar, maşınlar və tikinti materialları kimi məhsullar üçün məcburidir. CE sertifikatı olmayan məhsullar Avropa bazarına daxil ola bilməz; gömrükdə saxlanıla və ya bazardan geri çağırıla bilər. Məhsulun texniki sənədinin olmaması, uyğunluq qiymətləndirilməsinin aparılmaması və ya saxta CE işarəsinin istifadəsi ciddi sanksiyalarla nəticələnə bilər. Bu səbəblə, Avropa İttifaqı ölkələrinə ixrac etməyi planlaşdıran hər bir istehsalçı məhsul qrupu üzrə CE sertifikatlaşdırma prosesindən keçməlidir.
CE işarəsi necə və kimlər tərəfindən verilir?
CE işarəsi məhsulun müvafiq AB direktivlərinə uyğun olduğunu göstərən texniki bir simvoldur. Bu işarənin istifadə olunması üçün məhsul müəyyən testlərdən və uyğunluq qiymətləndirmə prosedurlarından keçməlidir. Bəzi məhsullarda istehsalçının daxili testləri kifayət edir, lakin riskli kateqoriyalarda müstəqil təsdiqlənmiş qurum (notified body) tərəfindən test və təsdiqləmə prosesi aparılmalıdır. CE sertifikatı bu prosesin sonunda tərtib olunur və məhsulun üzərinə CE işarəsi vurulur. Bu prosesdə məhsulla bağlı texniki sənədlərin hazırlanması, risk analizlərinin aparılması və uyğunluq bəyanatının tərtib edilməsi istehsalçının məsuliyyətidir.
FDA Sertifikatı Hansı Məhsullar Üçün Zəruridir?
ABŞ-a ixracda FDA sertifikatı məcburidirmi?
FDA (U.S. Food and Drug Administration) – Amerika Birləşmiş Ştatlarında qida, dərman, tibbi cihazlar, bioloji məhsullar və kosmetika kimi məhsulların təhlükəsizliyini, effektivliyini və düzgünlüyünü nəzarətdə saxlayan federal qurumdur. Bu məhsul qruplarından hər hansı birini ABŞ-a ixrac etmək istəyən şirkətlər ilk növbədə FDA tərəfindən müəyyən edilmiş qeydiyyat və təsdiqləmə proseslərini tamamlamalıdır. FDA qeydiyyatı olmadan məhsul göndərmək, gömrükdə saxlanma, məhsulun geri qaytarılması və ya cəza tədbirləri ilə nəticələnə bilər. Buna görə də ABŞ-a ixrac planlayan müəssisələr üçün FDA sertifikatı demək olar ki, məcburi bir mərhələdir.
Qida, kosmetika və tibbi cihazlar üçün FDA prosesi
FDA sertifikatlaşdırma prosesi məhsul qrupuna görə fərqlənir. Qida məhsullarında adətən istehsalçı və müəssisənin qeydiyyatı ilə yanaşı etiketləmə və tərkib yoxlamaları önə çıxır. Kosmetik məhsullarda FDA adətən birbaşa təsdiq vermir; lakin istehsalçının məsuliyyətində olan qeydiyyat və etiket tənzimləmələri böyük əhəmiyyət daşıyır. Tibbi cihazlar üçün isə məhsulun sinfinə görə FDA təsdiqi və ya “510(k)” adlı müraciət faylı hazırlanmalıdır. Bu sənədlərlə yanaşı məhsulun təhlükəsizliyi, laboratoriya testləri, klinik qiymətləndirmələr və texniki sənədlər də incələnir. Prosesin mürəkkəbliyi, məsləhət və texniki bilik tələb edən bir yanaşmanı da zəruri edir.
Helal, Vegan və Orqanik Sertifikatlar Arasındakı Fərqlər
Hansı məhsul üçün hansı sertifikat alınmalıdır?
Fərqli istehlakçı seqmentlərinə xitab edən Helal, Vegan və Orqanik sertifikatları məhsulun tərkibi, istehsal prosesi və etik dəyərlərə uyğunluğu haqqında məlumat verir. Helal sertifikatı məhsulun İslam qaydalarına uyğun olaraq istehsal edildiyini və istehlaka yararlı olduğunu göstərir; vegan sertifikatı heyvani mənşəli heç bir tərkibin olmadığını və heyvanlar üzərində test aparılmadığını bildirir. Orqanik sertifikat isə istehsalda kimyəvi dərmanlar, hormonlar, qatqı maddələri və genetik müdaxilə olmadığını təmin edir. Qida, kosmetika, təmizlik məhsulları və tekstil kimi bir çox sektorda bu sertifikatlar istehlakçı etimadı baxımından həyati əhəmiyyət daşıyır. Məhsul növünə və hədəf bazara uyğun sertifikat seçimi satış uğuruna birbaşa təsir edir.
İstehlakçı seçimlərinə təsir edən sertifikat növləri
Müasir istehlakçı yalnız keyfiyyətə deyil, eyni zamanda etik dəyərlərə və sağlamlığa da böyük əhəmiyyət verir. Xüsusilə şüurlu istehlakçıların üstünlük təşkil etdiyi bazarlarda vegan və orqanik etiketli məhsullar daha çox seçilir, müsəlman ölkələrində isə helal sertifikatlı məhsullar məcburi hal almışdır. Bu sertifikatlar yalnız etibar yaratmaqla kifayətlənmir, həm də marketinq strategiyalarında güclü arqument olaraq istifadə edilir. Doğru sertifikatlaşdırma ilə hədəf auditoriyanın gözləntiləri qarşılanar, marka dəyəri artır və sadiq müştəri bazası formalaşdırıla bilər.
Sertifikatlaşdırma Prosesi Necə İrəliləyir?
Sertifikatlaşdırma addımları: analiz, audit, təsdiq
Hər bir sertifikatlaşdırma prosesi müəyyən əsas mərhələlərdən ibarətdir. İlk mərhələ müəssisənin mövcud vəziyyəti və ehtiyac duyduğu sertifikat növü üzrə analiz işidir. Bu mərhələdə sənədləşmə çatışmazlıqları, proses uyğunsuzluqları və texniki infrastruktur qiymətləndirilir. Ardınca sertifikatlaşdırma qurumu tərəfindən əvvəlcədən planlaşdırılmış ilkin audit keçirilə bilər. Əsas audit mərhələsində isə müəssisənin prosesləri yerində araşdırılır, tətbiqlərin standartlara uyğunluğu yoxlanılır. Audit uğurlu keçərsə, sertifikatlaşdırma qərarı verilir və sənəd hazırlanır. Bu prosesdə müəssisənin şəffaf, sənədləşmədə ardıcıl və tətbiqlərdə intizamlı olması böyük əhəmiyyət daşıyır.
Proses nə qədər vaxt aparır və hansı sənədlər tələb olunur?
Sertifikatlaşdırma prosesinin müddəti müəssisənin ölçüsünə, fəaliyyət sahəsinə, mövcud sistemin vəziyyətinə və alınacaq sertifikat növünə görə dəyişir. Bəzi sertifikatlar bir neçə həftəyə tamamlanarkən, bəziləri üçün aylarla davam edən hazırlıq, audit və düzəliş mərhələləri tələb oluna bilər. Adətən ISO 9001 kimi əsas keyfiyyət sertifikatları 4-8 həftə ərzində tamamlanır, ISO 27001 kimi informasiya təhlükəsizliyi sertifikatları isə daha çox hazırlıq tələb edə bilər. Prosesin başa çatması üçün müəssisənin hüquqi sənədləri, proses prosedurları, təlim qeydləri, daxili audit hesabatları və düzəldici fəaliyyət planları kimi müxtəlif sənədləri hazırlaması vacibdir. Sertifikat yalnız auditdən keçmək üçün deyil, sistemin davamlılığını təmin etmək üçün hazırlanmalıdır.
Akkreditə Olunmuş Qurumlarla İşləməyin Əhəmiyyəti
Sertifikatın keçərliliyi üçün akkreditasiya niyə vacibdir?
Bir sənədin milli və beynəlxalq səviyyədə keçərli hesab olunması üçün bu sənədi verən qurumun səlahiyyətli bir akkreditasiya orqanı tərəfindən təsdiqlənmiş olması vacibdir. Akkreditasiya, sertifikatlaşdırma orqanının qərəzsiz, müstəqil və texniki cəhətdən yetərli olduğunu sübut edən rəsmi yoxlamadır. Məsələn, Türkiyədə bu vəzifəni TÜRKAK (Türk Akkreditasiya Qurumu) yerinə yetirir, Avropada isə IAS və ya UKAS kimi qurumlar tanınır. Akkreditə olunmamış bir qurumdan alınan sertifikatlar bir çox tender, ixrac və ya rəsmi müraciət prosesində etibarsız sayılır. Bu səbəbdən təkcə sertifikat almaq deyil, həmin sənədi verən qurumun etibarlılığı da diqqətlə araşdırılmalıdır.
Qeyri-qanuni sertifikat verən firmalardan necə qoruna bilərsiniz?
Bazarda aşağı qiymət vədi ilə saxta və ya etibarsız sertifikat təqdim edən qurumlar mövcuddur. Bu tip firmalar adətən heç bir audit aparmadan sənəd verir, akkreditasiya loqosunu icazəsiz istifadə edir və ya reallığa uyğun olmayan bəyanatlar verir. Bu risklərdən qorunmaq üçün ilk növbədə sertifikatlaşdırma qurumunun veb saytından və ya milli/beynəlxalq akkreditasiya orqanlarının məlumat bazasından sənədin keçərliliyi yoxlanmalıdır. Həmçinin təklif mərhələsində xidmət müqaviləsi, audit planı və akkreditasiya sənədləri kimi rəsmi sənədlərin tələb olunması da etibar yaradır. Saxta sənədlər müəssisənin həm hüquqi, həm də ticari nüfuzuna ciddi zərər vura bilər.
Kioscert ilə Sertifikat Almanın Üstünlükləri
Sürətli, etibarlı və beynəlxalq keçərli xidmət
Sertifikatlaşdırma prosesi düzgün idarə olunmadıqda vaxt itkisinə və əlavə xərclərə səbəb ola bilər. Bu nöqtədə, proses təcrübəsi yüksək, texniki infrastrukturu güclü və beynəlxalq keçərliliyə malik sistemlərə bələd qurumlarla işləmək böyük üstünlük yaradır. Kioscert, sahə standartlarına bələd mütəxəssis heyəti ilə sənəd müraciətindən auditə qədər olan bütün prosesi planlı və nəzarətli şəkildə idarə edir. Sertifikat müraciət prosesi başdan sona izlənilə bilən bir sistemlə idarə olunur; bu da müəssisələrin həm zamana qənaət etməsini, həm də prosesi etibarlı şəkildə tamamlaya bilməsini təmin edir. Bundan əlavə, beynəlxalq keçərli sənəd strukturu ilə xarici bazarlara girişdə də önəmli bir istinad təmin edir.
Proses boyunca məsləhət və texniki dəstək
Bir çox müəssisə üçün sertifikatlaşdırma yalnız bir formalitet deyil, eyni zamanda sistem qurma və inkişaf etdirmə prosesidir. Buna görə prosesin hər mərhələsində texniki məsləhət və yönləndirmə böyük əhəmiyyət daşıyır. Audit öncəsi sistem infrastrukturunun yoxlanması, sənədlərin hazırlanması, daxili auditlərin keçirilməsi kimi mərhələlərin hamısında müəssisələrə bələdçilik edilməsi vacibdir. Kioscert şirkətlərə yalnız sənəd təqdim etmir; davamlı keyfiyyət idarəçiliyi üçün lazım olan bütün dəstəyi təmin edir. Bu yanaşma, sənəd alındıqdan sonra da sistemin işlək qalmasını və milli/beynəlxalq auditlərə daim hazır olmasını təmin edir.
Sertifikatlaşdırma Prosesində Ən Çox Buraxılan Səhvlər
Müraciət prosesində buraxılan səhvlər
Bir çox müəssisə sertifikat müraciətini kifayət qədər hazırlıq aparmadan və ya yanlış sənəd növünü seçərək etdikdə zaman və resurs itkisi yaşayır. Ən çox rast gəlinən səhvlərdən biri yalnız sənəd alma məqsədilə sistem qurmaqdır. Bu vəziyyət auditdən sonra proseslərin davam etdirilə bilməməsinə səbəb olur. Həmçinin yanlış və ya natamam sənədləşmə, uyğunsuz qeydiyyatlar, təlimlərin yetersizliyi kimi problemlər də audit prosesində mənfi nəticələr doğura bilər. Bu səbəblə müraciətdən əvvəl ətraflı ehtiyac analizi aparılmalı, alınacaq sənədin müəssisə fəaliyyət sahəsi ilə uyğunluğu dəqiqləşdirilməlidir.
Reviziya tələb edən hallar və bunun qarşısı necə alınar?
Sertifikatlaşdırma prosesində tez-tez rast gəlinən digər bir problem isə reviziyalardır. Auditlərdə aşkar olunan uyğunsuzluqlar səbəbindən sertifikat prosesi uzana və əlavə xərclər meydana çıxa bilər. Bu halların qarşısını almaq üçün daxili yoxlamalar vaxtında aparılmalı, işçilərə mütəmadi təlimlər keçirilməli və proseslərin davamlı şəkildə yaxşılaşdırılması təmin edilməlidir. Bundan əlavə, sənəd alındıqdan sonra sistemin tətbiq edilməməsi, yalnız sənəddə görünməsi də sertifikatın ləğvi ilə nəticələnə biləcək ciddi bir səhvdir. Keyfiyyət, ətraf mühit və ya informasiya təhlükəsizliyi kimi idarəetmə sistemləri daim canlı saxlanılmalı, sənəd yalnız bir hədəf kimi deyil, korporativ idarəetmə vasitəsi olaraq qəbul edilməlidir.